Adwokat to osoba, której podstawowym zadaniem jest udzielanie pomocy prawnej klientom. Czy jest to jednak obowiązek bezwzględny? A może są sytuacje, w których kancelaria adwokacka ma prawo odmówić klientowi przyjęcia jego sprawy?
Kwestie związane z możliwością odmowy udzielenia pomocy prawnej przez adwokata reguluje ustawa z 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze (Dz.U. z 2019 r. poz. 1513). Art. 28 pkt. 1 wskazuje, że „adwokat może odmówić udzielenia pomocy prawnej tylko z ważnych powodów, o których informuje zainteresowanego”. Co jednak w praktyce oznaczają te „ważne powody”? To już kwestia dyskusyjna, ponieważ samo pojęcie jest nieostre i może być definiowane na wiele sposobów.
W jakich sytuacjach kancelaria prawna może odmówić pomocy?
Jak zatem rozwinąć pojęcie „ważnych powodów”, dla których kancelaria adwokacka może odmówić klientowi? Jedną z odpowiedzi można znaleźć w Kodeksie Etyki Adwokackiej. Jego § 12 wskazuje, że adwokat nie może udzielać pomocy prawnej, która ułatwiłaby popełnienie przestępstwa lub pomogła uniknąć odpowiedzialności karnej za czyn popełniony w przyszłości.
Ponadto powody, dla których może nastąpić odmowa to np.:
- fakt, iż sprawa w jakikolwiek sposób dotyczy osoby lub majątku adwokata – wówczas nie może on w swojej roli zawodowej (może jednak reprezentować sam siebie),
- prawnik udzielił wcześniej pomocy stronie przeciwnej lub strona przeciwna jest obecnym klientem adwokata,
- adwokat brał wcześniej udział w sprawie, pełniąc funkcję publiczną – np. jako prokurator,
- postępowanie, w którym adwokat musiałby wystąpić przeciw bliskiej sobie osobie lub takiej, z którą miał poważny zatarg osobisty.
Ważnym powodem może być również niewystarczająca wiedza prawnika w danej dziedzinie legislacji i niewystarczająco dużo czasu na nadrobienie zaległości w stopniu, który umożliwiałby rzetelną obsługę.
Przyczyną odmowy współpracy może być także niedojście z klientem do porozumienia w sprawie honorarium. Należy jednak pamiętać, że adwokat nie może go nadmiernie zawyżać w stosunku do stosowanych zazwyczaj opłat – np. w celu zniechęcenia klienta.
Dodatkowe regulacje związane z odmową obsługi klienta przez adwokata wprowadza kodeks postępowania karnego. W sprawach karnych adwokat nie może się podjąć reprezentacji klienta wówczas, gdy:
- reprezentuje go już 3 innych adwokatów,
- upoważnienie do obrony zostało wystawione przez nieuprawnioną do tego osobę, np. rodzica pełnoletniego oskarżonego,
- do jednego adwokata spłynęły upoważnienia do reprezentowania od kilku klientów, których interesy są ze sobą sprzeczne.
Czy kancelaria prawna w Krakowie może odmówić przyjęcia sprawy z urzędu?
Adwokat może również ubiegać o zwolnienie od udzielania pomocy prawnej w sytuacjach, gdy obsługa została mu przydzielona z urzędu. Wówczas jednak może go udzielić wyłącznie organ, który wyznaczył danego prawnika do obrony. Jeśli tak się stanie, klientowi jest wyznaczany nowy prawnik z urzędu.
Gdy pojawią się jakiekolwiek wątpliwości związane z tym, czy adwokat słusznie odmówił obsługi klientowi, sprawę rozstrzyga właściwa okręgowa izba adwokacka, a w sytuacjach pilnych – dziekan tejże instytucji.
Jak wynika z powyższego, kancelaria adwokacka – Kraków czy inne miasto – może w nielicznych przypadkach odmówić obsługi klienta. Jeśli jednak tak się stanie, musi udzielić interesantowi pełnej informacji o przyczynie takiej decyzji.